Evde hem dekoratif bir dokunuş katmak hem de hava kalitesine katkı sağlamak isteyenler için doğru bitki seçimi oldukça önemlidir. NASA’nın iç mekân çalışmalarıyla popülerleşen bazı bitkiler, formaldehit, benzen ve trikloroetilen gibi zararlı gazları azaltma potansiyeliyle öne çıkıyor. Örümcek Bitkisi, Paşa Kılıcı, Barış Çiçeği, Aloe Vera, Pothos, İngiliz Sarmaşığı, Lastik Bitkisi, Boston Eğreltisi, Dracaena ve Areka Palmiyesi bu alanda en sık önerilen türler arasında yer alıyor.

Evde Hava Temizleyen 10 Bitki

• Örümcek Bitkisi
• Paşa Kılıcı / Sansevieria
• Barış Çiçeği
• Aloe Vera
• Pothos
• İngiliz Sarmaşığı
• Lastik Bitkisi
• Boston Eğreltisi
• Dracaena
• Areka Palmiyesi

1. Örümcek Bitkisi (Chlorophytum comosum)

Örümcek bitkisi, formaldehit ve ksilen gibi uçucu organik bileşenleri azaltma potansiyeli ile bilinir. Bakımı kolaydır; dolaylı ışıkta gelişir ve toprak hafif nemli tutulmalıdır. Hızla çoğalır ve asılı saksılarda dekoratif bir görünüm sunar. Evcil hayvanlar için hafif toksiktir, bu yüzden dikkat edilmelidir.

2. Paşa Kılıcı / Sansevieria (Sansevieria trifasciata)

Paşa kılıcı düşük ışığa ve düzensiz sulamaya dayanıklı olmasıyla en dayanıklı bitkilerden biridir. NASA araştırmalarında formaldehit ve benzen gibi gazları filtrelediği rapor edilmiştir. Gece de oksijen üretme özelliği nedeniyle yatak odalarında tercih edilir. Ancak yaprakları evcil hayvanlar için zehirlidir.

3. Barış Çiçeği (Spathiphyllum)

Barış çiçeği, beyaz çiçekleriyle evlere zarafet katar. Aynı zamanda formaldehit, benzen ve trikloroetilen gibi zararlı maddeleri azaltma potansiyeliyle öne çıkar. Barış çiçeği bakımı paşa kılıcına daha zordur. Orta düzey ışığı sever, toprağı sürekli hafif nemli olmalıdır. Çocuklar ve hayvanlar için toksik olduğundan erişimden uzak tutulmalıdır.

4. Aloe Vera (Aloe barbadensis)

Aloe Vera, evde en çok bilinen ve kullanılan bitkilerden biridir. Hem şifalı yaprak jeliyle hem de dekoratif görüntüsüyle öne çıkar. NASA araştırmalarında formaldehit ve benzen gibi zararlı gazları emme potansiyeliyle listelenmiştir. Aloe Vera parlak ama doğrudan olmayan ışığı sever ve az su ile yetinir; fazla sulandığında kök çürümesine yol açabilir. Aloe Vera aynı zamanda cilt yanıkları ve küçük kesikler için doğal bir bakım ürünü olarak kullanıldığından, evde iki yönlü fayda sağlar. Ancak yaprakları evcil hayvanlar için toksiktir, bu yüzden dikkatli olunmalıdır.

5. Pothos (Epipremnum aureum)

Pothos, dayanıklılığı sayesinde hem evlerde hem de ofislerde en sık tercih edilen sarmaşık türlerinden biridir. Doğrudan güneş almayan aydınlık köşelerde çok hızlı gelişir ve hava kalitesine katkı sağlama potansiyeliyle NASA listesindeki yerini alır. Uzun sarmaşıklarıyla raflardan veya saksılardan aşağı doğru sarkarak mekâna dekoratif bir hava katar. Sulama konusunda oldukça toleranslıdır; toprak tamamen kurumadan sulamak yeterlidir. Estetik görünümü ve kolay bakımı sayesinde yeni başlayan bitki severler için idealdir. Ancak yaprakları insanlar için zararlı olmasa da kediler ve köpekler için zehirli olabilir.

6. İngiliz Sarmaşığı (Hedera helix)

İngiliz sarmaşığı, özellikle formaldehit ve küf kaynaklı sorunların azaltılmasına yardımcı olabileceği yönündeki bulgularla bilinir. Tırmanıcı yapısı sayesinde duvarlarda, raflarda veya asma saksılarda şık bir görüntü sunar. Aydınlık ama doğrudan güneş almayan ortamlarda sağlıklı gelişir; toprağı hafif nemli tutulmalıdır. Ev havasına estetik bir ferahlık kattığı gibi, düzenli bakım ile oldukça uzun ömürlüdür. Ancak tüm parçaları evcil hayvanlar ve küçük çocuklar için toksiktir; bu nedenle güvenli bir konumda bulundurulması önemlidir.

7. Kauçuk Ağacı (Ficus elastica)

Kauçuk ağacı, iri ve parlak yapraklarıyla iç mekân dekorasyonunda sıkça tercih edilen güçlü bir bitkidir. NASA araştırmalarında zararlı gazları azaltma potansiyeliyle öne çıkmıştır, özellikle formaldehit gibi maddelere karşı etkili olabileceği belirtilmiştir. Parlak ama dolaylı ışıkta gelişir, az sulama ister; toprağı hafifçe kuruduğunda sulamak en doğrusudur. Hem ev hem de ofis ortamında güçlü bir görsellik katar. Yapraklarının sık sık silinmesi, toz tutmasını önler ve bitkinin daha sağlıklı kalmasını sağlar. Ancak özsuyu tahriş edici olabilir, evcil hayvanlar için de zararlıdır.

8. Boston Eğreltisi (Nephrolepis exaltata)

Boston eğreltisi, iç mekânlarda doğal bir nem dengesi sağlaması ve yapraklarının yoğunluğu ile hoş bir görüntü sunmasıyla bilinir. Havanın kuruduğu ortamlarda nemi artırarak dolaylı yoldan hava kalitesine katkı sağlayabilir. NASA’nın listesinde VOC emme potansiyeliyle geçen bitkiler arasındadır. Nemli toprağı ve dolaylı ışığı sever, bu nedenle düzenli sulama ve yaprak püskürtmesi gerekir. Estetik ve hacimli yapısı sayesinde özellikle geniş salonlarda veya banyo gibi nemli alanlarda tercih edilir. Evcil hayvanlar için toksik değildir, bu da onu güvenli seçeneklerden biri yapar.

9. Dracaena (Dracaena marginata vb.)

Dracaena, uzun ince yaprakları ve zarif görüntüsüyle evlerin ve ofislerin en popüler salon bitkilerinden biridir. Çeşitli türleri bulunan bu bitki, benzen, formaldehit, trikloroetilen gibi gazları azaltma potansiyeliyle NASA listesinde yer alır. Parlak ama doğrudan olmayan ışığı sever, toprağının hafif nemli kalması yeterlidir. Yapraklarının uçlarının kuruması genellikle düşük nemin işaretidir; düzenli püskürtme ile bu sorun önlenebilir. Uzun boylu türleri mekâna modern bir hava katar. Ancak yaprakları evcil hayvanlar için zehirli olduğundan dikkat edilmelidir.

10. Areka Palmiyesi (Chamaedorea seifrizii)

Areka palmiyesi, tropikal havası ve gösterişli yapraklarıyla ev dekorasyonuna ferah bir dokunuş sağlar. NASA’nın hava temizleyici bitkiler listesinde yer alan türlerden biridir. Özellikle formaldehit gibi zararlı gazları emme potansiyeliyle bilinir. Parlak, dolaylı ışığı sever; düzenli olarak sulanmalı, toprağı asla tamamen kurumamalıdır. Evde doğal bir nemlendirici etkisi de yaratarak kuru havayı yumuşatır. Büyük boyutlara ulaşabildiği için salon veya geniş alanlarda şık bir şekilde konumlandırılabilir. Evcil hayvanlar için güvenli olması ise en önemli avantajlarından biridir.

Bitkiler Hava Temizlemede Gerçekten Ne Kadar Etkili?

Hava temizleyen bitkiler, özellikle NASA’nın laboratuvar ortamında yaptığı çalışmalardan sonra büyük ilgi görmüştür. Ancak gerçek yaşam koşullarında durum biraz farklıdır. Evlerde ya da ofislerde bulunan birkaç saksı bitki, tek başına havadaki tüm zararlı gazları ortadan kaldırmak için yeterli değildir. Laboratuvar koşullarında ölçülen faydayı elde edebilmek için bir evin her odasında onlarca hatta yüzlerce bitki bulunması gerekir.
Yine de bitkilerin faydaları tamamen göz ardı edilemez. Bitkiler bulunduğu ortamda nem dengesini artırabilir, estetik bir hava katar ve stresi azaltarak psikolojik fayda sağlar. Yani hava temizleme etkisi sınırlı olsa da, genel yaşam kalitesine katkısı oldukça değerlidir.

Evcil Hayvan Sahipleri İçin Uyarılar

Hava temizleyen birçok bitki estetik görünümleri ve kolay bakımlarıyla tercih edilse de, bazı türler evcil hayvanlar için toksik olabilir. Özellikle Barış Çiçeği, Paşa Kılıcı, Pothos, Dracaena ve İngiliz Sarmaşığı kediler ve köpekler için zararlı maddeler içerir. Bu bitkilerin yapraklarını çiğnemek ya da yutmak, hayvanlarda mide bulantısı, kusma ve daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Eğer evinizde evcil hayvanınız varsa, Boston Eğreltisi ve Areka Palmiyesi gibi güvenli türleri tercih etmek daha doğru olacaktır. Ayrıca bitkileri mama kaplarının, oyun alanlarının ya da kolay ulaşabilecekleri rafların uzağında konumlandırmak gerekir. Daha fazla öneri için Evcil hayvanlar için uygun bitki ve çiçekler yazımızı inceleyebilirsiniz.

Kaynak:

https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/volatile-organic-compounds-impact-indoor-air-quality

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31695112

https://ntrs.nasa.gov/api/citations/19930073077/downloads/19930073077.pdf